คู่มือทำความสะอาดลูกน้อย 0-1 ปี ตั้งแต่หัวจรดเท้า

สำหรับคุณพ่อคุณแม่มือใหม่ อาจจะยังกล้าๆ กลัวๆ กับภารกิจทำความสะอาดให้ลูกน้อยอยู่บ้าง ทั้งนี้เนื่องจากอวัยวะส่วนต่างๆของเด็กเล็กยังบอบบาง แต่ไม่ต้องกลัวไปค่ะ เพราะการดูแลทำความสะอาดทารก ไม่ใช่ยากแต่อย่างใด เพียงแต่ต้องอาศัยความระมัดระวังและใส่ใจ เรามาดูวิธีการที่ถูกต้องก่อนลงมือปฏิบัติกันค่ะ

การอาบน้ำและการสระผม

เนื่องจากเมืองไทยเป็นเมืองร้อนการอาบน้ำเด็กจึงถือเป็นกิจวัตรที่เลี่ยงไม่ได้และควรทำทุกวันเพื่อป้องกันผดผื่นคัน โดยสำหรับเด็กวัยเเรกเกิด อาบน้ำวันละ 2 ครั้ง เช้าเย็นก็เพียงพอแล้วค่ะ

A1. อุปกรณ์ สิ่งที่ต้องจัดเตรียมไว้ใกล้มือสำหรับการอาบน้ำเเต่ละครั้ง มีดังนี้ค่ะ

: สบู่เด็ก แชมพูเด็ก แป้งเด็ก (ไม่แนะนำให้ใช้ผลิตภัณฑ์ของผู้ใหญ่ เพราะอาจระคายเคืองกับผิวทารกได้)

: น้ำอุ่น ฟองน้ำ สำลี อ่างอาบน้ำ

: ผ้าเช็ดตัว ผ้าอ้อม เสื้อตัวใหม่

A2. ขั้นตอน

ผสมน้ำให้อุณหภูมิอุ่นกำลังดี (ทดสอบโดยใช้ข้อศอกจุ่มน้ำกะอุณหภูมิเอาค่ะ)

หลังจากถอดเสื้อเเละผ้าอ้อมแล้ว ให้ใช้ผ้าเช็ดตัวห่มลูกไว้ก่อนเพื่อความอบอุ่น

วางลูกบนตัก เเล้วเริ่มเช็คหน้า ตา และหู ด้วยสำลีชุบน้ำอุ่น

สระผมลูกน้อย โดยใช้มือข้างหนึ่งประคองศีรษะไว้ แล้วใช้แชมพูสระผมเด็กสระผมให้กับลูก

ขณะที่ล้างแชมพูออก ต้องระวังน้ำกระเด็นเข้าตาเด็กด้วยค่ะ จึงควรใช้น้ำค่อยๆ ลูกศีรษะ ลูกจะได้ไม่ตกใจด้วย ส่วนไขที่ติดมากับศีรษะ หากยังไม่หลุด ก็ไม่ต้องไม่แกะออกนะคะ ใช้น้ำมันมะกอกหรือน้ำมันสำหรับเด็กทาทิ้งไว้ แล้วค่อยๆ ใช้แปรงเด็กหรือผ้านุ่มๆ เช็ดหลังสระผม เดี๋ยวก็หลุดไปเองค่ะ

ซับผมลูกให้แห้ง จากนั้นแก้ห่อผ้าที่ห่มตัวลูกออก แล้วเริ่มทำความสะอาดร่างกาย

ใช้ฟองน้ำชุบน้ำสบู่เด็ก เช็ดตามง่ามก้น ซอกคอ ซอกแขน ข้อพับต่างๆ

จากนั้นใช้สบู่เด็กฟอกทำความสะอาดให้ทั่วตัว (แต่ถ้าคุณพ่อคุณแม่อาบน้ำให้ลูกจนชำนาญแล้ว จะถูสบู่ให้ลูกในอ่างอาบน้ำเลยก็ได้)

ค่อยๆ หย่อนตัวลูกลงในอ่างอาบน้ำ อย่าให้ลูกตกใจ แล้ววักน้ำล้างตัวและตามง่ามขา ข้อพับต่างๆ ของลูกให้สะอาด

เอาลูกขึ้นจากอ่างอาบน้ำ ซับตัวลูกให้แห้งสนิท แล้วทาแป้งตามข้อพับและก้นให้ลูก

ใส่เสื้อผ้าให้หนูน้อย เท่านี้ก็เรียบร้อยเเล้วค่ะ

*สำคัญ*

คุณพ่อคุณแม่หรือผู้ที่ช่วยดูแลทำความสะอาดให้ลูกน้อย ควรตัดเล็บให้สั้น และล้างมือให้สะอาดก่อนนะคะ

เด็กอ่อนยังไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้เมื่อหน้าคว่ำลงไปในอ่าง ดังนั้น จึงอย่าเผลอทิ้งลูกให้คาดสายตาไว้ในอ่างแม้แต่แวบเดียวก็ตาม เพราะน้ำตื้นๆ ก้นกะละมังก็สามารถทำให้ลูกจมน้ำได้นะคะ การดูแลทารกแรกเกิดขณะอาบน้ำ จึงเป็นเรื่องที่ต้องใส่ใจมากเป็นพิเศษ

การทาแป้งให้เด็ก สามารถทาได้โดยปกติในเด็กที่มีสุขภาพแข็งแรงดี แต่ในเด็กที่อายุต่ำกว่า 6 เดือน ที่คนในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคภูมิแพ้และหอบหืด ไม่แนะนำให้ทาแป้งจนกว่าเด็กจะโตกว่านี้ เพราะอาจกระตุ้นให้เกิดผื่นได้มากขึ้นค่ะ นอกจากนี้ สำหรับเด็กที่เป็นผื่นผ้าอ้อมหรือผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง เมื่อทายาให้ลูกบริเวณผื่นแล้ว ก็ไม่ควรทาแป้งทับลงไปนะคะ เพราะจะทำให้ตัวยาดูดซึมเข้าสู่ผิวหนังได้ยาก เท่ากับลดประสิทธิภาพของยาไปด้วยค่ะ

การทาแป้ง ให้เทใส่มือของเราก่อน เเล้วค่อยทาบางๆ ให้ลูก ไม่เเนะนำให้โรยลงบนตัวเด็ก  เพื่อลดการฟุ้งกระจายและการสูดดมเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ จำนวนแป้งที่มากเกินไปอาจหมกหมมจนเกิดอาการระคายเคืองแทนได้อีกด้วย

การทำความสะอาดร่างกายส่วนต่างๆ

สำหรับวันแรกๆ ที่พาลูกกลับบ้าน หากคุณพ่อคุณแม่ยังไม่มั่นใจว่าจะอาบน้ำให้ลูกได้ หรือในกรณีที่ลูกยังตัวไม่เลอะมาก ต้องการทำความสะอาดเป็นส่วนๆ เราใช้วิธีเช็ดตัวลูกก็ได้ค่ะ โดยมีอุปกรณ์และวิธีทำความสะอาด ดังนี้

B1. อุปกรณ์ สิ่งที่ต้องจัดเตรียมสำหรับการเช็ดตัวเเละทำความสะอาด

: สำลี

: กระดาษชำระหรือผ้าขนหนู (เลือกที่นุ่มเหมาะกับผิวบอบบางของเด็ก)

: แป้งเด็ก

: น้ำสะอาด

: ในกรณีที่อยู่นอกบ้าน อาจใช้ Baby wipes หรือ กระดาษทำความสะอาดเด็ก ก็สะดวกดีค่ะ โดยในปัจจุบันมีให้เลือกหลากหลายรูปแบบการใช้งาน ทั้งแบบเช็ดก้น เช็ดมือและปาก แนะนำให้เลือกใช้ที่เหมาะกับสภาพผิวของลูก และไม่มีสารกันบูด (Paraben Free) เพื่อมิให้เกิดอาการเเพ้ที่รุนแรงตามมาค่ะ

B2. วิธีทำความสะอาดลูกน้อยตั้งเเต่หัวจรดเท้า

ตา

ใช้สำลีชุบน้ำสะอาด เช็ดขี้ตาจากหัวตาไปหางตาอย่างเบามือ ระวังอย่าให้สัมผัสลูกตาลูกนะคะ เมื่อเปลี่ยนข้างเช็ดต้องใช้สำลีก้อนใหม่ทุกครั้ง จากนั้นใช้กระดาษชำระหรือผ้าสะอาดค่อยๆ ซับให้แห้ง

หู

ทำความสะอาดเฉพาะใบหูด้านนอก รวมถึงด้านหลังใบหูทั้งสองข้าง ด้วยสำลีชุบน้ำสะอาดทั้งซ้ายและขวา เมื่อเปลี่ยนข้างเช็ดต้องใช้สำลีก้อนใหม่ทุกครั้ง จากนั้นใช้กระดาษชำระหรือผ้าสะอาดค่อยๆ ซับให้แห้ง ไม่จำเป็นต้องใช้สำลีพันก้านเข้าไปทำความสะอาดในรูหูนะคะ แม้เเต่กับผู้ใหญ่ก็ไม่ควรค่ะ เพราะอาจจะไปถูกแก้วหูทะลุทำให้หูหนวกได้ นอกจากนี้ ยังเคยมีกรณีคนไข้ที่สำลีติดอยู่ภายในและขึ้นราทำให้หูอักเสบเกิดขึ้นมาเเล้วค่ะ ดังนั้น ทำความสะอาดเฉพาะใบหูด้านนอกก็ถือว่าเพียงพอ

จมูก

เช่นเดียวกับการทำความสะอาดหูค่ะ ทำความสะอาดเฉพาะบริเวณภายนอกก็พอแล้ว โดยใช้สำลีชุบน้ำสะอาดแล้วเช็ดคราบน้ำลายหรือน้ำนมรอบจมูกให้เรียบร้อยแล้วซับให้แห้ง เว้นแต่ถ้าลูกเป็นหวัดมีน้ำมูกอุดตัน ให้ใช้สำลีพันก้านชุบน้ำเกลือ เช็ดทำความสะอาดรูจมูกให้โล่ง โดยค่อยๆทำอย่างเบามือ ไม่แนะนำให้ใช้นิ้วแคะนะคะ นอกจากนิ้วผู้ใหญ่จะใหญ่กว่ารูจมูกของลูกมากแล้ว ยังมีเล็บคมๆ ที่อาจจะขีดข่วนเยื่อบุโพรงจมูกของลูกน้อยได้ นอกจากนี้ยังต้องระวัง อย่าแหย่ลึกเกินไปด้วยค่ะ อาจทำให้ลูกเจ็บและเกิดแผล กะความลึกเพียง 0.5 เซนติเมตรก็เพียงพอเเล้ว

ปาก

ให้ใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำสะอาดพันรอบนิ้วมือ แล้วค่อยเช็ดสันเหงือกและกระพุ้งแก้มเบาๆ ทั่วทั้งปาก จากนั้นใช้ผ้าเช็ดคราบน้ำนม น้ำลายรอบปาก จนเมื่อลูกเริ่มมีฟันน้ำนมเเล้ว ค่อยใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำแล้วป้ายยาสีฟันของเด็ก (นิดเดียวนะคะ ไม่ต้องเยอะ) ถูรอบปาก แล้วใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำเช็ดยาสีฟันออกอีกครั้งหนึ่ง หรือจะให้ลูกบ้วนน้ำล้างปากออกมาเองก็ได้ค่ะ

ข้อพับต่างๆ รักแร้ ใต้คาง

ถือเป็นจุดที่เกิดความอับชื้นได้ง่าย จึงไม่ควรละเลยนะคะ ข้อสำคัญคือ หลังจากใช้สำลีชุบน้ำสะอาดเช็ดแล้ว จะต้องซับให้แห้งสนิท เพื่อมิให้เกิดความอับชื้นเเละระคายเคือง

นิ้วมือ

แบมือลูกแล้วใช้สำลีชุบน้ำสะอาดเช็ด หน้ามือ หลังมือ ซอกนิ้ว แล้วซับให้แห้ง

อวัยวะเพศ

สำหรับเด็กหญิง ให้ใช้สำลีชุบน้ำสะอาดเช็ดจากท้องน้อย เรื่อยไปจนอวัยวะเพศจนถึงทวารหนัก จำไว้ว่าต้องเช็ดจากหน้าไปด้านหลังเสมอค่ะ ไม่แนะนำให้เช็ดจากหลังมาหน้าหรือถูไปมานะคะ เพื่อป้องกันเชื้อโรคจากทวารหนักจะเข้าสู่ช่องคลอด นอกจากนี้ ทำความสะอาดเพียงภายนอกก็เพียงพอแล้ว ไม่จำเป็นและไม่ควรเช็ดเข้าไปในช่องคลอดลูกเด็ดขาดค่ะ

สำหรับเด็กชาย ใช้สำลีชุบน้ำสะอาดเช็ดจากท้องน้อย เรื่อยไปจนอวัยวะเพศจนถึงทวารหนัก ไม่จำเป็นต้องพลิกปลายอวัยวะเพศออกมาทำความสะอาด

เมื่อทำความสะอาดส่วนนี้เสร็จ ก็ซับให้แห้ง ก่อนใส่ผ้าอ้อม อาจจะทาครีมป้องกันผดผื่นก่อนก็ได้ แต่ไม่ควรทาแป้งตรงอวัยวะเพศนะคะ หากจำเป็นให้ทาบางๆ บริเวณแก้มก้นแทนค่ะ

ก้น

หลังจากลูกปัสสาวะหรืออุจจาระแล้ว ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมและทำความสะอาดทุกครั้ง เพื่อไม่ให้เกิดการหมักหมมของเชื้อโรค และเกิดผดผื่นต่างๆ นะคะ โดยใช้สำลีชุบน้ำสะอาดเช็ดบริเวณที่เปื้อนปัสสาวะและอุจจาระจนสะอาด โดยเช็ดจากหน้าไปด้านหลัง หลังจากนั้นซับให้แห้ง โดยอาจจะปล่อยให้ก้นลูกได้ผึ่งลมสักครู่ ก่อนใส่ผ้าอ้อมให้ใหม่ค่ะ

ในช่วงแรกคุณพ่อคุณแม่มือใหม่อาจจะยังเก้กังอยู่บ้าง แต่ไม่ต้องกังวลไปค่ะ เมื่อเลี้ยงลูกทุกวัน อาบน้ำ ทำความสะอาดให้จนชิน ก็จะสามารถเป็นมือโปรได้เองค่ะ

ขอขอบคุณข้อมูลจากเว็บไซต์  http://www.momypedia.com