หมอมีคำตอบ! พลังแห่ง ’เสียงเพลง’ ยิ่งฟัง ยิ่งเสริมพัฒนาการ

หลายคนเคยได้ยินมาว่า ดนตรีช่วยส่งเสริมพัฒนาการของเด็กได้... แต่หลายคนไม่รู้ว่า เราสามารถกระตุ้นพัฒนาการด้วยดนตรีได้ตั้งแต่วัยทารกค่ะ (จริง ๆ กระตุ้นได้ตั้งแต่อยู่ในครรภ์)

การกระตุ้นพัฒนาการลูกด้วยดนตรี ไม่ใช่แค่การพาลูกไปเรียนเปียโนแค่นั้นนะคะ แต่การใช้ดนตรีกระตุ้นพัฒนาการสมองและการเรียนรู้ของเด็กนั้นเค้ามีวิจัยกันมามากมาย โดยเฉพาะในวัยทารกที่มีการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ รวมถึงหูชั้นกลางที่ยังเติบโตพัฒนาไม่เต็มที่ ทำให้ทารกได้ยินเสียงสูงมากกว่าเสียงต่ำ และมักตอบสนองต่อเสียงที่คุ้นเคยมากกว่า ดังนั้นทารกจึงมักตอบสนองต่อเสียงคุณแม่ได้ดีกว่าเสียงคนอื่น สังเกตง่าย ๆ ว่า ตอนคลอดออกมาใหม่ ๆ คุณแม่มักจะร้องเพลงกล่อมลูกได้สำเร็จกว่าคุณพ่อนั่นเองค่ะ

นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยเรื่องดนตรีกับพัฒนาการของวัยทารกอีกมากมาย เค้ายังพบว่า ดนตรีที่มีทำนอง มีจังหวะให้โยกตามช้า ๆ ได้ และมีท่อนหยุดระหว่างการร้อง ร่วมกับมีจังหวะที่ผ่อนคลายไม่มีการกระชากของทำนอง ช่วยให้ทารกรู้สึกผ่อนคลายมากขึ้นได้ ซึ่งการผ่อนคลายไม่ได้หวังให้ลูกหลับง่ายเท่านั้น แต่เมื่อสมองของมนุษย์ผ่อนคลาย ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมน cortisol หรือฮอร์โมนความเครียดลดลง สมองมีประสิทธิภาพพร้อมเรียนรู้และเปิดรับสิ่งต่าง ๆ ได้มากกว่าสมองที่ได้รับ cortisol จากภาวะเครียดค่ะ

แต่หลายคนเวลาเปิดเพลงให้ลูกฟัง บอกว่าลูกดูไม่อินเลย สาเหตุส่วนหนึ่งอาจมาจากเสียงเหล่านี้ทารกยังไม่คุ้นชินค่ะ อย่างที่บอกกล่าวข้างต้นว่า ทารกมักตอบสนองต่อเสียงที่คุ้นเคย (เช่น เสียงของคุณแม่) มากกว่าเสียงของคนอื่น และมีแนวโน้มผ่อนคลายมากกว่าเมื่อได้ยินเสียงคุณแม่ ดังนั้นขั้นต้นแนะนำให้คุณแม่ร้องเพลงคลอตามเนื้อเพลงไปพร้อมกับการเปิดเพลง เพื่อให้ทารกผ่อนคลายและคุ้นเคย สมองสามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ นอกจากนี้ทารกยังรู้สึกปลอดภัย พร้อมช่วยสร้างสายสัมพันธ์ระหว่างแม่กับลูกได้ ซึ่งเป็นพัฒนาการขั้นแรกของการสร้าง EF สำหรับเด็กทารกค่ะ

วิธีใช้ดนตรีกระตุ้นพัฒนาการลูก 0 - 6 เดือน
ทารกในช่วงแรกเกิดยังแยกทำนองหรือเสียงต่าง ๆ ได้ไม่เก่ง แต่จะเริ่มรับรู้เรื่องจังหวะในรูปแบบง่าย ๆ ในช่วง 5 เดือนขึ้นไป ดังนั้นในช่วงนี้ต้องเลือกดนตรีที่มีจังหวะช้า ฟังสบาย ผ่อนคลาย ใช้เสียงผู้หญิงที่มีโทนเสียงอบอุ่น มีเนื้อร้องที่ประกอบด้วยคำง่าย ๆ มีจังหวะให้อุ้มกล่อม หรือโยกตามช้า ๆ ได้ (ซึ่งการโยกตัวทารกไปมาช่วยกระตุ้นเซลล์ประสาทสัมผัส และการทรงตัวของทารกด้วยค่ะ) เช่น สไตล์เพลง traditional folk song , lullaby การอุ้มกล่อมหรือโยกลูกตามจังหวะเพลง พร้อมกับฮัมเพลงไปด้วยเสียงของคุณแม่ หรือคนที่ทารกคุ้นเคย ช่วยเสริมสร้างสมองส่วนการเรียนรู้และการจดจำ อีกทั้งสร้างความรู้สึกปลอดภัย ไว้ใจโลก ไว้ใจคุณแม่ ก่อนที่จะมีการสร้างพัฒนาการในขั้นถัดไป คือ การสร้างคุณแม่ที่มีตัวตนซึ่งช่วยเสริมสร้างหน้าที่ขั้นสูงของสมอง (Executive Function : EF) ให้ลูกได้ตั้งแต่แรกเกิดค่ะ

วิธีใช้ดนตรีกระตุ้นพัฒนาการทารก 7 - 12 เดือน
ในช่วงนี้ลูกจะเริ่มพลิกตัวเก่ง เริ่มนั่ง คลาน เกาะยืน ตั้งไข่ สามารถตอบสนองการเล่นกับคุณพ่อคุณแม่ได้มากขึ้น ลูกสามารถทำตามคำสั่งแบบง่าย ๆ ได้ เช่น จ๊ะเอ๋ บ๊ายบาย สวัสดี สามารถแยกเสียงได้ดีขึ้น ดนตรีในช่วงวัยนี้จึงสามารถเลือกเพลงที่มีเครื่องดนตรี และโน้ตเพลงที่หลากหลายมากขึ้น และควรเน้นกิจกรรมดนตรีที่เน้นการมีส่วนร่วม (active) จะช่วยพัฒนาทักษะต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากกว่าการฟังเพลงเพียงอย่างเดียว (passive) เช่น การร้องเพลงกับลูกโดยตรง จะช่วยเพิ่มความสนใจ การจดจ่อ และคงความสนใจให้ยาวนาน ช่วยสร้างความรู้สึกปลอดภัย และความรู้สึกเชื่อมโยงกันระหว่างคุณแม่และลูก คุณแม่ควรเลือกดนตรี ที่ทำนองและเนื้อเพลงง่ายต่อการจดจำสำหรับทั้งแม่และลูกค่ะ

หลายคนอาจบอกว่า ยากจัง ไม่รู้จะเลือกเพลงจากไหน หมอแนะนำเพลงจาก เบบี้เลิฟ เมโลดี้ค่ะ เพราะทางเบบี้เลิฟ ได้ร่วมมือกับ วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล แต่งเพลงขึ้นมา และได้ร่วมทำวิจัยกับ theAsianparent ให้ชุดเพลงนี้เหมาะกับพัฒนาการของเด็กตั้งแต่ในท้อง จนถึงวัยทารก โดยคุณแม่ 96% เชื่อว่าลูกมีพัฒนาการดีขึ้น เมื่อฟังเพลงชุดนี้ไปพร้อม ๆ กับการเล่นนั่นเองค่ะ คุณแม่สามารถเข้าไปฟังฟรี และเล่นกับลูกได้ที่ https://bit.ly/3sj8LIy

สุดท้ายนี้ สิ่งที่สามารถกระตุ้นพัฒนาการของลูกได้ดีที่สุด คือ คุณพ่อคุณแม่ที่มีความสุขค่ะ เพราะคุณพ่อคุณแม่ที่ไม่มีความสุข จะดูแลลูกให้มีความสุขได้อย่างไร? พัฒนาการจะสมวัยต้องอาศัยสมดุลทั้งร่างกายและจิตใจ ... อย่าลืมดูแลตัวเองให้ผ่อนคลาย ด้วยการฟังเพลง และพักผ่อนดูแลจิตใจของตัวเองด้วยนะคะ

ด้วยรักและห่วงใย

พญ. พรนิภา ศรีประเสริฐ